Vastgoed doet het goed… in München

Vastgoedbeurzen. Een bijenkorf voor de bouw. Je vliegt erin, hoort een intens gezoem en vliegt er weer uit: de één om te gaan oogsten, de ander om verder te zaaien. De afgelopen dagen op de jaarlijkse Expo Real in München was het niet anders. Geld en kwaliteit streden er een ongelijke strijd. Voor architecten en andere kwaliteitsdenkers is er een missie. Bekijk vlog van Fred Schoorl

Afgelopen week liep ik op die Expo Real rond en sprak vele ‘types’ aan. Van ontwikkelaars en bouwers tot makelaars en architecten. Mijn fascinatie was dat iedereen opgewonden is over het feit dat de markt weer aanloeit, nee, zich met orkaankracht opricht. En dat het antwoord op de vraag; ‘hoe gaat het?’ steevast ‘goed’ luidt. Tot je doorvraagt.
Bekijk de vlog met Wienke Bodewes, Amvest

Een paar observaties:
Iedereen is het erover eens dat er geld genoeg is. De investeerders lopen bepaald opgewonden rond over de stands. Eén ding is duidelijk: ze hebben geld en willen het kwijt. In vastgoed, want – dat hoor je overal – vastgoed is op dit moment beter dan beleggen of op de bank laten staan. Eén ambtenaar van een grote gemeente zei dat hij gestalkt wordt door veelal buitenlandse partijen. Eén projectontwikkelaar beaamde dit: ‘die gemeente laat zich opjagen en maakt plannen waar we spijt van krijgen. Er is eigenlijk geen plan of visie, alleen maar geld en honger naar rendement.

Dat brengt me op een volgend punt: de ambitie. In de entreehal van de Expo Real loop je binnen onder een gigantisch doek, dat zegt: ‘Achieve Ambitions’. Dat is een kreet van Jones Lang LaSalle – ‘professionals in vastgoed- en investeringsmanagement’. Je weet wel. Maar de verzamelde ambities spreken vooral de taal van geld. Er is bijzonder weinig aandacht voor kwaliteit, nieuwe opgaven en ‘inhoud’.
Bekijk vlog met Jeroen van Schooten, Team V

En dan de observatie: de volgende crisis is in de maak. Gek genoeg kwam dat signaal uit diverse hoeken. Een gepassioneerd ontwikkelaar die ervan overtuigd is: onze marges zijn te klein, de risico’s te groot, de kwaliteit is ‘uien’ en we hebben de mensen & kwaliteit niet om al die vastgoeddromen te maken. Dat laatste onderstreepte hij met de torenobsessie: ‘iedereen wil torens, maar we hebben in Nederland nauwelijks de kwaliteit en het vakmanschap om ze te kunnen bouwen, en al helemaal niet in de hoeveelheden waar steden van dromen. Dat gaat verliezen geven. Dat gaat mis’. Een bouwer beklaagde zich over de marges in de keten: als je de winsten ziet van de bouwers weet je dat er veel te weinig vlees op de botten is. Het gaat echt niet goed’. Toen ik dit op een videootje wilde vastleggen ging het volgens hem wel goed.
Bekijk vlog met Daan van der Vorm, VORM en Phlip Boswinkel, Local

Wat ik niet of weinig hoorde waren vastgoedzaken als Parijs, circulariteit, duurzaamheid, digitalisering, esthetiek, co-creatie, betaalbaarheid, ‘de klant; of de ‘eindgebruiker’. Die laatste is altijd opvallend afwezig op de stands die commerciële beloftes en ambities schreeuwen. Of toch, één ontwikkelaar sprak mij aan op ‘geluk’. Geluk van de gebruiker. Echt waar. Hoe hij dat ging doen in zijn bedrijf was nog niet duidelijk. Maar ik geloofde hem wel. Donquichotterie of niet.
Bekijk vlog met Mark Halbmeijer en Milan Bergh, APTO architecten

Het is wat onbescheiden om ons eigen Pitch Fest te noemen, als voorbeeld van een event dat de vastgoeddans ontsprong. Maar het was wel zo. De door BNA in München georganiseerde (en Creative Holland gefinancierde) show, waarin architecten en designers in drie minuten hun idee/bureau/gebouw/ideaal konden pitchen, was een soort contramal voor de beurs. In de door Space Encounters op effectieve wijze tot bos omgetoverde ontvangshal – met vogelgeluiden! – werd vol energie, passie en humor gepresenteerd. Op de überhippe locatie Lovelace, een voormalige bank die tijdelijk allerlei pop-ups huist. Van de circulaire woontoren van Kraaijvanger, het ‘verticaal wandelen’ van Rombout Frieling tot meer Hollandse zaken als de Fietsrevolutie van Ector Hoogstad (EHA), het was fascinerend en het publiek was enthousiast, blij ontsnapt te zijn aan de koele zalen des vastgoeds. NVM- voorzitter Ger Jaarsma was alsnog opgelucht dat zijn vlucht was gecancelled. En ook ander (internationaal) ‘beursvolk’- van ontwikkelaars en bouwers tot gemeenten – zoemde tevreden om de pitchers heen.
Bekijk vlog Pitch Fest

Kwaliteit van leven, puur plezier in ontwerp met een ‘Dutch twist’, vatte ik het Pitch Fest samen. En nog haalbaar ook. Hier zoemde een klein bijenvolkje vol plezier. Je mag hopen dat ze het zoet van de toekomst smaken. Het zou het vastgoed goed doen. Maar dan écht.
Bekijk samenvattende blog Expo Real