Over honoraria gesproken

Fairplay

‘Eerlijk’ was jaren geleden nog een sleutelwoord in de Tweede Kamerverkiezingen. Het Engelse ‘fair’ klinkt nog beter, omdat er iets van ‘fairplay’ in schuilt. Een eerlijke of faire prijs voor architectendiensten is helaas nog steeds een onderwerp dat tot verhitte discussie kan leiden. En tot misverstanden. niet in de laatste plaats bij De Architect. Harm Tilman vraagt zich af waar die goeie ouwe Standaard Regeling is gebleven, een soort tariefsysteem op basis van afspraken. Fair en eerlijk, al denkt de Mededingingsautoriteit daar heel anders over. Geen prijsafspraken. Wat dan wel? Even op een rijtje voor de lezer en De Architect

In Nederland hebben we momenteel niet een heel duidelijk prijsreferentiesysteem. Dat was vroeger wel anders. De Standaardregeling (SR) had een zogenaamde honorariumformule om het ereloon – die naam! – vast te stellen. De SR was paritair – gezamenlijk vastgesteld door markt en overheid. In de jaren negentig heeft de overheid zich teruggetrokken, naar verluidt vanwege de Mededingingswet (1997) en verschuivende opvattingen over de relatie tussen overheid en markt. Zo kon het gebeuren dat de SR97 opeens werd gezien als een eenzijdig gedicteerde voorwaardenset vanuit de markt. Daar is de BNA door Mededingingsautoriteit voor op de vingers getikt. Wat niet in de vermaledijde bouw(fraude) mocht, kon ook niet in de architectuur. Die tijd, dus. Vanwege de dreigende miljoenenboete heeft de BNA uiteindelijk besloten om de honorariumformule in te trekken (niet de SR). Om het ‘gat’ enigszins te dichten heeft de BNA toen samen met NLingenieurs – die hetzelfde probleem hadden, net als vele andere branches – De Nieuwe Regeling (DNR) versneld opgesteld. Je moet wat.

‘”Laten we samen – slim en creatief – werken aan nog betere referentiekaders, binnen de marges van de wet.”’

Kartelverbod

Het kartelverbod is spijkerhard. Een beroepsorganisatie mag geen tarieven adviseren of voorschrijven. Veel architecten verwijzen naar Duitsland: dáár mag het wel?! De zogenaamde HOAI is een verhaal apart in Europa; daar gaat het niet om ongeoorloofde tariefafspraken/adviezen van een beroeps- of brancheorganisatie (kartelvorming), maar om een federale wet. Daarvan zegt ‘Brussel’ dat dit in strijd is met het Unierecht (vrij verkeer van diensten). En het Europese Hof dus ook. Weg HOAI. Uithuilen en opnieuw beginnen dus. Ook in Duitsland.

Wij zijn nog steeds voor referentiekaders voor honoraria. Het legt een faire bodem in de markt, net als een cao eigenlijk doet. Maar denken dat een regeling á la HOAI voor architecten of andere vrije beroepen op politieke steun in Den Haag kan rekenen is donquichotterie. Europa is al helemaal faliekant tegen – zie de zaak Duitsland vs Brussel. Deze slepende kwestie, die dus al twee decennia speelt, leidt bij veel architecten tot weemoed naar de periode voor 1997. Als BNA voelen we daarin mee, maar gaan niet net doen alsof hier veel te winnen valt.

Fata Morgana

Dat gezegd hebbend: het is wel degelijk toegestaan om vrijblijvende, indicatieve kaders aan te reiken ten aanzien van honoraria. Zo hebben we jaren geleden de BNA urenindicator ontwikkeld, gebaseerd op een flink aantal concrete projecten van verschillende omvang en complexiteit. In combinatie met de benchmarkcijfers uit het periodiek herhaalde BNA onderzoek zijn slimme architecten prima in staat om uit te vinden wat er door bureaus gemiddeld wordt gevraagd aan honoraria in de branche. Daarnaast verstrekt de BNA als ledenservice indicatieve informatie over de opbouw van interne uurtarieven (wordt jaarlijks geijkt op basis van de cao). Toegegeven, daar zijn opdrachtgevers niet aan gebonden. Maar die binding is echt een fata morgana. Bodemprijzen zoals nu voor zzp-ers gaan onze branche ook niet redden.

Sluit ik graag af met een oproep: laten we samen – slim en creatief – werken aan nog betere referentiekaders, binnen de marges van de wet en waar opportuun de grenzen ervan opzoeken. Nu al volgens een enquête van de BNA bij ruim veertig procent van de bureaus sprake van gestaag stijgende honoraria. Op naar een honderd procent gezonde branche!

(deze blog is gepubliceerd op de website van de BNA www.bna.nl)