MOEDER AARDE (#Nordkapp-Malta)

Moeder Aarde

Je zou het bijna vergeten dat we al bijna drie maanden over Moeder Aarde fietsen. Bijna, want ze heeft zich niet alleen getoond in al haar pracht, maar van zich laten horen en voelen. De oerkracht die altijd verwondering, bewondering en bescheidenheid oproept. Zoals gisteren, bij terugkomst in onze B&B in Taormina. Onze gloednieuwe ‘Etna’-shirtjes – gekocht in een hilarische bui –  nog vers in een tasje, wandelen we het dakterras op. Daar zit onze gastvrouw met een verrekijker. Ze wijst op een oranje gloed. ‘Etna is active’. Na 18 maanden een eruptie. En wij zijn erbij!

Eenvoud

Het begrip Moeder Aarde heeft een koesterende lading. Ze creëert leven, zorgt en corrigeert ijdele mensen. Daarbij moet ik altijd denken aan Gustave Flaubert, die na een hevige hagelbui schaterlacht over de wraak van de natuur – niet echt Moeder Aarde, maar alá – en de menselijke zelfoverschatting. Dat laatste is niet per se waar ik aan denk. Wel ook aan de moeder die zorgt dat ze er steeds is en, ondanks alles, er goed uit probeert te zien. Ze wast, verzorgt en kleedt zich goed om zichzelf en anderen te behagen. In de ruwe helderheid van het arctisch gebied was dat evident. De aarde plooit, kleurt en toont zich daar op weergaloze wijze. Als je op de Noordkaap staat en tuurt in de richting van de Noordpool – de arme, slinkende Noordpool – weet je in één klap hoe zwaar ze het heeft en tegelijkertijd hoe krachtig ze is. Dat klif, die bergen die daar de immense oceaan aangrijnzen. En wat een oppervlakte en fenomenale huid ze daarna toonde, in en onder het arctische gebied. Het bergland van de hoogvlakte van de Fjell tussen Skaidi en Alta: een desolate, kale hoogvlakte – waar de storm de sneeuw horizontaal deed ‘vallen’- of de machtige hoge Lyngen Alpen, en de fijnzinniger Senja-archipel. Op die laatste is moeder aarde bijna frivool, met baaien waar Toon Hermans van de weeromstuit ‘Mediterranée, zo blauw, zo blauw’ zou zingen. Waar we ook, wat ik maar ‘een walvisberg’ noem zien, die door de weerspiegeling als het ware in het gladde, koude, heldere water lag te dobberen. Noord-Noorwegen, met zijn ruwe ‘tenen’ van vasteland met daartussen het heldere, blauwe of grijze water van de fjorden, met dat noordelijke licht; je voelt je hier overrompeld door maat, schoonheid en tijd. Zeker op een fietsje van 12, 13 kilo. Noorwegen was Moeder Aarde op haar best. We hebben ons daar nooit ongemakkelijk, onveilig of ongewenst gevoeld. Integendeel. Terug naar jezelf, oer, eenvoud.

Schok

Heel veel kilometers later zitten we begin augustus in onze kamer aan de Adriatische kust. Na de ellenlange fietstocht langs de toeristische kust aldaar, waan je je heel ver van moeder aarde, van de natuur, eigenlijk van alles wat jezelf plaatst in een zuivere context. Het autovrije centro storico van vestingstadje Termoli ligt op een klein schiereilandje, is mooi, toeristiek in orde en heeft een prachtige middeleeuwse basilica. Ons kamertje kijkt uit over een pleintje waar ’s avonds – het is de avond vòòr de Nationale feestdag – word geflaneerd, gepraat en – vooral – geconsumeerd. En dan neemt Moeder Aarde plots de regie over. Jaap en ik zitten dan na een copieuze maaltijd wat te schrijven. Een schok. We kijken elkaar aan. Nog een schok. Het huis beweegt, wordt machteloos even heen en weer geduwd. Het feest op het plein is pardoes ten einde. Stilte. Ik zie op het plein de mannen – gek genoeg alleen mannen – opstaan, met hun armen gespreid of ze hun evenwicht houden. Stilte. Moeder aarde, wat doet ze? Ze doet even niks meer, een beetje naschokken. De aardbeving telt 4.8 op de schaal van Richter (ik lees later: veroorzaakt door een aardschol die op het Appenijnse massief stoot. Zoiets). Hoe dan ook, Moeder Aarde suggereert hier geen veiligheid maar aanwezigheid. En het was even, heel even, toch ongemakkelijk. ‘Wat is dit nou?’, denkt het alerte brein. Een fractie van een seconde dacht ik ons trapje naar het plein beneden te nemen. Tot ik door het raam zag dat de mannen met de gespreide armen weer gingen zitten, het gesprek hervatten en het glas pakten. Een code voor: het is over.

Spuwend

En nu zitten we dan op het mooie, nog toeristischer Taormina, met zijn Griekse arena, zijn tempels en wirwar van smalle straatjes, waar de commercie floreert. In die kermis kopen Jaap en ik twee wielershirts. We zijn al enige tijd op zoek naar gekke Italiaanse wielershirts. We vinden er twee met de Etna erop. Een witte en een rode. De vulkaan hebben wij niet gezien. Die was bij aankomst in wolken gehuld. Als we na het diner in ons B&B Belvedere House (!) aankomen zit onze gastvrouw op het immense terras. Om haar nek een verrekijker. ‘I made a special fire for you’. Ze wijst op de Etna en we zien een oranje gloed. ‘Etna is active. You are lucky’. Ik weet van opwinding niet hoe snel mijn gsm en verrekijker in handen te krijgen. Het is echt zo! Een heuse ‘notte di fuoco’ na 18 maanden relatieve Etna-rust. Precies op de dag dat wij aankomen! Na de schok van Termoli grapten wij er over. Nu doet ze het. Moeder Aarde spuugt iets van haar sputum uit over de flanken van deze grootste actieve vulkaan van Europa. En wij zien het. Met de kijker voor de ogen zie ik het magma uit het binnenste omhoog spuiten en tegelijkertijd hoe een trage oranje streep de gloed van de vloeiende lava op de vulkaantop weergeeft. Bijna op het eind van de tocht laat Moeder Aarde iets van háár binnenste zien. Niet eens dreigend – hoe spannend het er ook uit ziet – maar eerder nadrukkelijk en onmiskenbaar. Hier maak ik jullie aarde. Hier bereid ik nieuwe vruchtbare grond. Zie wat ik doe en doe daar wat mee! En misschien ook: hier walg ik van jullie arrogantie, onverschilligheid, domheid. Althans, iemand als Flaubert zou dat onmiddellijk en met veel literaire ketelmuziek beweren. Dat krijgen jullie er nou van!

Zachtmoedig

Gelukkig is Moeder Aarde hier zachtmoediger. Het is een echte uitbarsting, maar een gematigde. ‘Geen gevaar, geen angst voor de bevolking’ schrijft La Stampa ‘Solo la “normalitá” del vulcano attivo più alto d’Europa’. Wij zijn niettemin enorm opgewonden, zitten uren vanuit onze plastic tuinstoelen met onze verrekijkers te koekeloeren naar het fenomeen vulkanisme: met een echte eruptie, magma gloeiende lava. Etna. Ik voel meer dan ooit tijdens deze reis bescheidenheid. En ook enorm plezier om wat Moeder Aarde ons bij toeval toont, laat voelen en ervaren. Een soort jongensdroom.

Aarde is wijsheid. Niets meer, niets minder (vrij naar Jorge Guillèn).