KANTELPUNT (#Nordkapp-Malta)
Kantelpunt
Er wordt wat gekanteld in Nederland en daarbuiten. Ook kantelpunten zijn aan de orde van de dag. En meestal zorgelijk. Zo lees ik op de NOS-website dat wetenschappers waarschuwen dat het kantelpunt voor ons klimaat op 2 graden met rasse schreden nadert. Als we niks veranderen volgt de ‘hittetijd’, met ‘Hothouse Earth’ als schrikbeeld. Poeh! Op onze eigen manier hebben wij in de afgelopen 4700 kilometer de schrik van ons eigenste kantelpuntje gehad. Je kon het zelfs gewoon aanwijzen. Bij Trondheim!.
Isostatisch
Nu ligt het echte kantelpunt, geologisch gezien, ergens bij Denemarken. Tijdens de ijstijden was Scandinavië bedekt met een 3 à 4 km dikke ijslaag. Onder dat gewicht zakte daar de aardkorst. Nu, zoveel tienduizenden jaren na de IJstijden, is dat precies andersom. IJs weg, korst omhoog, dus Scandinavie omhoog. Razendsnel – althans dat meenden wij te merken aan het begin van onze tocht, waar we maar bleven klimmen (-:. En Nederland zakt, maar dat merken wij met zijn allen al jaren… Het ‘terugvinden van het isostasisch evenwicht’ noemde mijn onvolprezen leraar aardrijkskunde Jan Marsman dat fenomeen (ik hoor hem nu ook nog die heerlijke definitie van löss voordragen: ‘klastisch-eolisch sediment met een doorsnee van 2 tot 64 mu. Schoorl! Herhaal!’ (wij waren voor hem een soortnaam, geen idee waarom). Maar dit terzijde.
Zomer
Bij Trondheim dus. Daar sloeg het kantelpunt toe. En serieus, het is een gekke gewaarwording. Begin juni was het koud, tot rond het vriespunt en zelden boven de 7 graden. Ja, in Tromsö liep ik een middagje rond met zon en bijna 10 graden. Maar verder: arctisch afzien. En dan de regen. Tot Trondheim met viel het met bakken uit de lucht. Hozen. Nat, zeiknat, doorweekt. En in de lokale varianten regen, sneeuw en hagel; alles hebben we gehad. Met de scène op weg naar Olderfjord als hoogtepunt: vlakbij de Noordkaap in een bizar, leeg restaurantje, bij een Russische haardvuur onze doorweekte wielerkleding zichtbaar stomend, terwijl wij ondertussen kleumend een Hongaarse vissoep naar binnen slurpten. We waren net drie dagen op pad. En dan ook die wind. Matig, hard, of stormachtig, maar als regel tegen. Die godvergeten wind. Zoals op weg naar de Noordkaap, waar Jaap zijn fiets letterlijk door de storm werd meegenomen, waardoor hij met stuur nog in zijn handen er achteraan moest lopen. Dat is storm. En zie, na Trondheim stroomden pardoes de vrolijke pijltjes van onze app Windy ineens de goeie kant op. Zuidwaarts! Het werd ook droog. En ineens was het warm. Het licht brak door. Alles anders. Bijna dan. Er moet wat te klagen blijven. Maar na Trondheim begon voor ons ineens de zomer. En hoe! U die in Nederland bleef weet er alles van.
IJskoningin
Maar het dubbele kantelpunt had ik niet voorzien. Want waar wij triomfantelijk op onze milieuvriendelijke fiets de zomer vierden, in Zweden, Denemarken, Duitsland, Oostenrijk en nu in Italië, sloeg het boven Trondheim ineens om. Na een enkele verontrustende zin in een krantenbericht bleek al snel wat zich daar afspeelde. Iets wat niet hoorde, niet ‘normaal’ was. De zon scheen, het waaide er nauwelijks, het was droog, al snel kurkdroog voor dat gebied. En vooral die temperatuur. Op de Noordkaap was het vorige week nog ruim 20 graden. In Tromsö, waar ik zo genoten had van het zonnetje, was het een paar dagen rond de 26 (zesentwintig!) graden. En deze voor die streken tropische omstandigheden duurden dagenlang. Alarmerend. Maar hier in Italië kantelt de boel ook verkeerd. In Verona schepte het ijsmeisje de overheerlijkste smaken, wij smeltend van haar, zij en het ijs van de warmte. ‘Ha mai visto questo!’ Ze trok een gezicht als een smeltende ijskoningin. En vandaag op weg door de Po-vlakte – als landschap een soort Stalingrad van de landbouw – stonden velden vol mais en zonnebloemen te verdrogen.
Als Jaap en ik later over deze fietstocht praten met onze kleinkinderen – ouwelullenpraat! – dan zal deze zomer van 2018 als de kantelzomer bekend staan. En meervoudig bijzonder. Het is gek dat ik me toch iets minder verheug op dat verhaal te vertellen. De aarde en de mens is mij toch iets te lief. Hothouse Earth is misschien wat hysterisch geformuleerd, ik krijg het er toch een beetje benauwd van. En hier in Mirandola wil het ook maar niet afkoelen…