Architecten vol opwinding én ongeduld

In de commerciële bijlage bij het Financieel Dagblad (Anayse #47, European Media Partner) van 19 december 2019 jl. staat o.a. een interview met mij over circulariteit in architectuur. Vanuit de BNA zijn wij vooral met grondstoffen en materialen bezig, om op dat front circulair een sprong te maken. De ‘energiesprong’ krijgt al veel aandacht, juist in materialen en grondstoffen kunnen architecten de zogenaamde transitie een impuls geven. ‘Er is opwinding over de nieuwe mogelijkheden die ontdekt worden, en ongeduld omdat we sneller willen’. En misschien ook wel moeten (maar nog niet kunnen).

Hiernaast het artikel in Analyse

…. en hieronder het door mij enigszins bewerkte artikel van Mark van der Heijden (EMP, Analyse #47).

————————————————————————————————————————————————————————————————————————————-

ARCHITECTEN VOL OPWINDING ÉN ONGEDULD

De transitie naar circulaire bouw kan niet zonder een prominente rol van architecten.

De ambities van de Nederlandse overheid zijn groot. In 2030 moet het verbruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen) met de helft zijn teruggedrongen. Twintig jaar later moet de economie circulair zijn.

Een hoofdrol is daarbij weggelegd voor de bouw. “Als je kijkt naar het probleem van grondstoffen, is 40 procent gerelateerd aan de bouw. Als je meters wil maken, moet je de bouw wel serieus nemen”, zegt Fred Schoorl, directeur van de Koninklijke Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA).

Schoorl ziet daarbij een belangrijke rol voor de branche die hij vertegenwoordigt: de architecten. “Architectuur heeft het in zich om op een slimme manier tot circulair bouwen te komen. Dat kan op verschillende manieren: andere materialen gebruiken, gebouwen demontabel maken of echt voor de eeuwigheid bouwen.”

Er zijn in Nederland al volop voorbeelden daarvan. De Tijdelijke Rechtbank in Amsterdam, ontworpen door Cepezed, kan zo elders worden geplaatst. Eveneens in de hoofdstad, aan de Zuidas, staat het nu meest duurzame kantoor van Nederland. Het stadskantoor van Venlo (Kraaijvanger Architecten) is zo circulair als mogelijk.

“Er wordt gepionierd in de architectuur, maar door de complexiteit is circulariteit nu nog niet haalbaar. De bouw is complex, de productieketen is meerjarig. Dat maakt het tot een ingewikkeld verhaal. Maar doordat de impact zo groot is, is er ook weer veel winst te behalen. Dus aan de ene kant is het een probleem, maar er is ook een belofte.”

Het probleem is, onder meer, dat niet alle opdrachtgevers staan te springen om circulair te bouwen. “Voor nog veel opdrachtgevers is dit onbekend en riskant. Het vraagt lef en leiderschap aan de kant van de opdrachtgevers. Het Rijk gaat vanaf 2023 circulair aanbesteden, en zal daarbij een voorbeeldrol moeten hebben.”

De Belofte is dat circulair bouwen mogelijk is, met de positieve impact daarvan op de wereld. Het gesprek daarover wordt nadrukkelijk in de architectuur gevoerd, stelt Schoorl. ”De architect is vaak de vertrouweling van de opdrachtgever. Wij kunnen de vraag achter de vraag stellen en creatieve en realistische alternatieven aandragen. Er is veel kennis bij architectenbureaus, dat deze op die manier gebruikt kan worden is nog niet iedere opdrachtgever duidelijk.”

De architecten lopen in ieder geval niet weg voor hun verantwoordelijkheid. De BNA heeft een Manifest Circulaire Architectuur (‘Wij gaan circulair’) opgesteld. Deze bevat geen regels, maar principes die architecten kunnen volgen als ze een circulair gebouw willen ontwerpen, met een nadrukkelijke insteek op grondstoffen.

“Neem de composthoop als voorbeeld. Verrotting is onderdeel van groei en bloei. Het denken vanuit dat holistische systeem is cruciaal in de bouw. Zo is het eeuwenlang gegaan, maar door onze welvaart is dat niet meer nodig geweest. Het afvalprobleem losten we op een andere manier op, maar we hebben een systeem in werking gezet waarbij we nu tegen de grenzen aan lopen.”

Ook gebruikte materialen zullen kwalitatief hoogwaardig, niet toxisch en eenvoudig herbruikbaar moeten zijn. “Biobased materialen zijn een mooi voorbeeld. Bij de Dutch Design Week stond een gebouw met paddenstoelen als basis. Nou geloof ik niet in kabouters, maar wel in de mogelijkheden voor dit soort oplossingen. Ook zijn er biobased materialen die zichzelf kunnen herstellen. Er is op dit vlak enorm veel experimenteels gaande. Alleen de schaal van toepassing is nog niet voldoende. Dit gaat nog wel even duren.”

Er is daardoor veel opwinding en ongeduld onder architecten, vertelt Schoorl. Zo’n 55 % van de architecten zegt volgens de BNA-conjunctuurmeting najaar 2019 met circulariteit bezig te zijn. “Opwinding over de nieuwe mogelijkheden die ontdekt worden, ongeduld omdat we sneller willen. Die twee horen bij een transitie. Je kunt niet direct naar een oplossing springen, maar er zal zeker een reeks innovaties volgen die de wereld beter maakt. Op de website van de BNA kun je al een reeks voorbeelden aantreffen, onder de titels ‘Rethink’, ‘Reuse’, ‘Recycle”en ‘Remanufacture’.

De hele bijlage kan men vinden onder:

https://issuu.com/europeanmediapartner/docs/analyse_46_gebouwontwikkeling___hr_en_facility_man